અહીં એકસાથે કરો અષ્ટવિનાયક ગણપતિના દર્શન; એવુ મંદિર જ્યા લાઇટ નથી તેમ છતા પ્રકાશ આખો દિવસ રહે છે…

એવા આઠ પવિત્ર સ્થળ, જ્યાં જુદા જુદા સ્વરૂપે બિરાજે છે ભગવાન શ્રી ગણેશ… દેવોમાં સર્વપ્રથમ પુજનીય એવા ભગવાન ગણેશ પર મહારાષ્ટ્રવાસીઓ અતૂટ શ્રદ્ધા ધરાવે છે. અહીં જુદા જુદા સ્વરૂપે ભગવાન ગણેશનું સ્થાપન કરવામાં આવેલું છે. અમે મહારાષ્ટ્રના જાણીતા 8 ગણેશ મંદિરના ઘરે બેઠા દર્શન કરાવી રહ્યાં છીએ..

અષ્ટવિનાયક એક સંસ્કૃત શબ્દ છે જેનો અર્થ આઠ ગણપતિ થાય છે. આ શબ્દનો ઉપયોગ મહારાષ્ટ્રમાં પથરાયેલા આઠ મંદિરોના પ્રખ્યાત તીર્થસ્થાનનું વર્ણન કરવા માટે થાય છે. આ આઠેય મંદિરો શિક્ષણ અને સમૃદ્ધિના દેવતા ગણેશના છે. અષ્ટવિનાયક યાત્રા હિન્દુઓ માટે ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે.

મયુરેશ્વર મોરગાંવમાં આવેલું અષ્ટવિનાયકનું મુખ્ય મંદિર છે. આ મંદિરમાં મોર પર ભગવાન ગણેશની મૂર્તિ છે, તેથી તેનું નામ મયુરેશ્વર પડ્યું છે. ભગવાનની મૂર્તિની સામે નંદીની મૂર્તિ છે. જે સામાન્ય રીતે ભગવાન શિવના મંદિરમાં જ જોવા મળે છે. મંદિરની દિવાલો 5 ફૂટ ઉંચી છે અને દરેક ખૂણામાં ચાર મિનારા છે.

આ મંદિર ૧૮ બૌદ્ધ ગુફાઓમાંથી એક છે. મંદિરનું મુખ દક્ષિણ દિશા તરફ છે, જ્યારે દેવી-દેવતાનું મુખ ઉત્તર તરફ અને ધડ ડાબી તરફ છે. આ મંદિર એક મોટા પથ્થરમાં કોતરવામાં આવ્યું છે અને તેમાં ૩૦૭ પગથિયાં છે. મંદિરમાં વીજળી નથી. તેમ છતાં મંદિર એવી રીતે બનાવવામાં આવ્યું છે કે મંદિરમાં દિવસ દરમિયાન હંમેશા પ્રકાશ રહે છે.

સિદ્ધટેક ગામમાં સિદ્ધિવિનાયક મંદિર આવેલું છે. તે અષ્ટવિનાયકના આઠ મુખ્ય મંદિરોમાંનું એક છે. સિદ્ધટેક સ્થિત સિદ્ધિવિનાયકની મૂર્તિ લગભગ 3 ફૂટ ઉંચી છે અને અન્ય ગણપતિની જેમ તેની સૂંઢ પણ જમણી તરફ વળેલી છે. તેનો ચહેરો શાંત દેખાય છે. સિદ્ધટેકનું મંદિર ભીમા નદીના કિનારે આવેલું છે.

બલાલેશ્વરના મંદિરના નિર્માણ પાછળ પૌરાણિક કથા છે. લોકવાયકા અનુસાર આ મંદિર બલ્લાલ નામના ગણેશ ભક્તની યાદમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. બલ્લાલેશ્વર મંદિર મૂળ લાકડાનું હતું, જે બાદમાં 1760માં નાના ફડણવીસે પથ્થરોથી બનાવ્યું હતું. ગણેશજીની મૂર્તિની સાથે સાથે ભારતીય મીઠા મોદક પહેરેલા ઉંદરની મૂર્તિ પણ છે.

વિગ્નેશ્વર મંદિર ઓઝરના નાના ગામમાં આવેલું છે અને તે અષ્ટવિનાયકના આઠ મંદિરોમાંનું એક છે. આ મંદિરની મૂર્તિને શ્રી વિગ્નેશ્વર વિનાયક કહેવામાં આવે છે. ગણેશના આ શીર્ષક પાછળની વાર્તા તે સમયની છે જ્યારે ઇન્દ્રએ દેવતાઓના શાહી પ્રસાદનો નાશ કરવા માટે રાક્ષસ વિઘ્નસુરની રચના કરી હતી.

મહાડમાં ગણપતિની મૂર્તિને પુરસ્કાર અને સફળતાના દેવતા વરદવિનાયક કહેવામાં આવે છે. મંદિરની મૂર્તિ મૂળે નજીકની નદીમાં અર્ધ-ડૂબી ગયેલી હાલતમાં મળી આવી હતી. વરદવિનાયક મૂર્તિમાં સૂંઢ જમણી તરફ વળે છે.

મહાગણપતિ મંદિર અષ્ટવિનાયકના આઠ મોટા મંદિરોમાંનું એક છે અને તે રંજનગાંવમાં સ્થિત છે. આ મંદિરની સ્થાપના ખુદ ભગવાન શિવે કરી હતી. ભગવાન શિવના મંદિરની આસપાસ સ્થિત આ શહેરને મણિપુર કહેવામાં આવે છે, જે હવે રંજનગાંવ તરીકે ઓળખાય છે.

ચિંતામણી મંદિર અષ્ટવિનાયકનું મુખ્ય મંદિર છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, ભગવાન ગણેશ ઋષિ કપિલા માટે અસુરોથી ચિંતામણી નામનો કિંમતી રત્ન પાછો લાવ્યા પછી, ઋષિઓએ ભગવાનને બે હીરા આપ્યા હતા જે હવે તેમના સૂંઢ પર છે. આ ઘટના કદંબાના ઝાડ નીચે બની હતી, તેથી જૂના સમયમાં આ ગામ કદંબા નગરી પણ કહેવાતું હતું.